خار پاشنه، یک زائده استخوانی کوچک در ناحیه زیرین استخوان پاشنه، یکی از عوامل شایع درد مزمن پا است که اغلب با التهاب رباط کف پا (پلانتار فاسیایتیس) همراه می‌شود. این عارضه می‌تواند راه رفتن، ورزش، و حتی انجام فعالیت‌های روزمره را به چالشی دردناک تبدیل کند. در سال‌های اخیر، شاک ویو تراپی (Extracorporeal Shockwave Therapy یا ESWT) به عنوان یک روش غیرجراحی و مؤثر برای درمان خار پاشنه مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله، به بررسی مکانیسم اثر، مزایا، و نتایج این روش نوین می‌پردازیم.
خار پاشنه چیست و چرا ایجاد می‌شود؟
خار پاشنه در اثر رسوب کلسیم در نقطه اتصال رباط کف پا به استخوان پاشنه تشکیل می‌شود. عوامل زیر در ایجاد آن نقش دارند:
فشار مکرر بر پاشنه (مثلاً در دوندگان یا افراد چاق).
کشیدگی طولانی‌مدت رباط کف پا.
پوشیدن کفش‌های نامناسب.
افزایش سن و کاهش انعطاف پذیری بافت‌ها.
علائم شامل درد تیز در زیر پاشنه، به ویژه هنگام صبح یا پس از استراحت است.
شاک ویو تراپی چگونه عمل می‌کند؟
شاک ویو تراپی با استفاده از امواج صوتی پرانرژی (اکوستیک) اثرات زیر را ایجاد می‌کند:
تحریک بازسازی بافت: امواج شاک ویو جریان خون را در ناحیه آسیب‌دیده افزایش می‌دهند و فرآیند ترمیم سلولی را فعال می‌کنند.
تجزیه رسوبات کلسیم: امواج، رسوبات کلسیم در خار پاشنه را خرد کرده و جذب آن‌ها را تسهیل می‌کنند.
کاهش التهاب: با مهار انتقال سیگنال‌های درد و کاهش التهاب در رباط کف پا.
این روش به دو صورت ارائه می‌شود:
شاک ویو متمرکز (Focused ESWT): برای هدف قرار دادن بافت‌های عمقی مانند خار پاشنه.
شاک ویو شعاعی (Radial ESWT): برای درمان نواحی سطحی‌تر.
مزایای شاک ویو تراپی در مقایسه با روش‌های سنتی
غیرتهاجمی: بدون نیاز به برش جراحی، بیهوشی، یا دوره نقاهت طولانی.
زمان درمان کوتاه: هر جلسه تنها ۱۵-۳۰ دقیقه طول می‌کشد.
عوارض جانبی کم: ممکن است کمی قرمزی یا درد موقت ایجاد شود، اما عوارض جدی نادر است.
نتایج پایدار: تا ۸۰٪ بیماران پس از ۳-۵ جلسه بهبودی قابل توجهی گزارش می‌کنند.
اجتناب از جراحی: ریسک عفونت، آسیب عصبی، یا عوارض پس از عمل را کاهش می‌دهد.
مراحل درمان با شاک ویو تراپی
ارزیابی اولیه: پزشک با معاینه فیزیکی و تصویربرداری (مثل اشعه ایکس) خار پاشنه را تأیید می‌کند.
تنظیم دستگاه: انرژی امواج بر اساس شدت عارضه تنظیم می‌شود.
اجرای درمان: پروب دستگاه روی پوست قرار می‌گیرد و امواج به ناحیه هدف تابانده می‌شوند.
تکرار جلسات: معمولاً ۳-۵ جلسه با فاصله یک هفته توصیه می‌شود.
موارد عدم توصیه به شاک ویو تراپی
بارداری.
وجود عفونت یا تومور در ناحیه پاشنه.
اختلالات انعقاد خون یا مصرف داروهای رقیق‌کننده خون.
نتایج بالینی و مطالعات
بر اساس مطالعه‌ای در مجله Journal of Orthopaedic Research:
۷۵٪ بیماران پس از ۶ ماه کاهش درد بیش از ۵۰٪ را تجربه کردند.
۶۵٪ به طور کامل از درد رهایی یافتند.
در مقایسه با تزریق کورتیکواستروئیدها، شاک ویو تراپی نتایج بلندمدت‌تری دارد.
تجربه یک بیمار
سارا، معلم ۵۲ ساله، به دلیل درد شدید پاشنه قادر به ایستادن طولانی نبود. پس از ۴ جلسه شاک ویو تراپی، نه تنها درد او کاهش یافت، بلکه بدون نیاز به جراحی به زندگی عادی بازگشت.
جمع‌بندی
شاک ویو تراپی به عنوان یک روش ایمن، سریع، و مؤثر، جایگزینی امیدوارکننده برای درمان خار پاشنه است. با این حال، موفقیت درمان به عوامل زیر بستگی دارد:
انتخاب صحیح بیماران.
استفاده از دستگاه‌های استاندارد.
تجربه پزشک معالج.
اگر از درد پاشنه رنج می‌برید، با یک متخصص ارتوپد یا فیزیوتراپیست مشورت کنید تا بهترین گزینه درمانی برای شما تعیین شود.
منابع:
Journal of Orthopaedic Research (2022).
American Journal of Sports Medicine (2021).
Clinical Trials.gov (Study ID: NCT04567810).